ارزیابی تاثیر برخی سازه‌های محیطی بر وقوع تعادل منفی انرژی در گاوهای شیری ایران با استفاده از یک مدل خطی تعمیم‌یافته لجستیک

سابقه وهدف: در گاوهایی با ظرفیت ژنتیکی بالا، میزان خوراک مصرفی قبل از زایمان کاهش می‌یابد که در پی آن، تعادل منفی انرژی رخ می‌دهد. تعادل منفی انرژی، بخشی از فیزیولوژی طبیعی گاوها در اوایل دوره‌ی شیردهی است. با این حال، وقوع این پدیده، اثرات منفی شدیدی بر تولید و سلامت گاوهای شیری می‌گذارد. هدف از این تحقیق، برآورد اثر برخی از عوامل مؤثر بر وقوع تعادل منفی انرژی در گاوهای شیری ایران می بوده است. مواد و روش‌ها: تعداد 784532 رکورد روز آزمون متعلق به 93259 رأس گاو شیری شکم اول در 660 گله که طی سال‌های 1382 الی 1392 زایش داشتند، مورد استفاده قرار گرفت. برای بررسی احتمال وقوع تعادل منفی انرژی، یک مدل خطی تعمیم‌یافته لجستیک به‌کمک رویهGLIMMIX نرم‌افزار آماری SAS بر داده‌ها برازش داده شد. در مدل مزبور، اثر سازه‌های استان (10 استان)، گامه‌ی شیردهی (10 ماه)، فصل تولید، سن در هنگام نخستین زایش (دو گروه 1- کمتر یا مساوی 25 ماه 2- بیشتر از 25 ماه)، نوع اسپرم پدر حیوان (سه گروه 1- اسپرم ایرانی 2- اسپرم کانادایی 3- اسپرم آمریکایی)، سال زایش (1392-1382)، شمار سلول‌های بدنی در شیر روزانه (دو گروه 1- کمتر یا مساوی 200 هزار در میلی‌لیتر 2- بیشتر از 200 هزار در میلی‌لیتر)، نوع ژنوتیپ گاو (دو گروه 1- زینه یا آمیخته ارتقاء یافته به-سمت اصیل 2- اصیل هلشتاین)، مقدار شیر روز آزمون (به عنوان متغیر کمکی)، تنوع درون‌ گله‌ای برای تولید شیر (دو گروه 1- تنوع بالا 2- تنوع پائین)، و همچنین اثر متقابل بین گامه‌ی شیردهی و فصل تولید، قرار داده شدند. با استفاده از رکوردهای روز آزمون درصد چربی و درصد پروتئین شیر در هر ماه شیردهی (و به‌دلیل در دسترس بودن آن‌ها تحت شرایط عملیاتی در گاوداری‌ها) و نقطه‌ی آستانه‌ای 12/0 ، متغیر وابسته به‌صورت دوتایی (کد صفر برای عدم وقوع و کد یک برای وقوع تعادل منفی انرژی) تعریف گردید. یافته‌ها: همه‌ی سازه‌های گنجانده شده در مدل، به‌جز سن در هنگام اولین زایش، اثر معنی‌داری از لحاظ آماری بر وقوع تعادل منفی انرژی داشتند (0001/0P نتیجه‌گیری: استفاده بیشتر از اسپرم‌های آمریکایی (همراه با برآورده شدن احتیاجات غذایی گاوهای پرتولید)، مدیریت متناسب با احتیاجات دام در فصل زمستان، استفاده بهینه از گاوهای زینه در طرح‌های اصلاح نژادی، توجه بیشتر به گاوهای تازه‌زا، یکنواختی تولید شیر گاوها در گله و همچنین بهبود وضعیت بهداشت و سلامت دام از جمله توصیه‌هایی است که می‌توانند برای کاهش وقوع تعادل منفی انرژی، مفید واقع گردند.